U bevindt zich hier: Home > Bestuur > Rucphen: op naar 2030 > Puur Rucphen 2030 - Toekomstvisie gemeente Rucphen
download de toekomstvisie als PDF (1,5 Mb)
Puur Rucphen – met een groen blaadje tussen de vingers – is anno 2015 ons logo. Het staat voor het authentieke Brabantse leven in rust en ruimte. De Rucphense Bossen, De Heemtuin, de heide en de talloze fiets- en wandelpaden. De gemeente Rucphen bestaat uit leefbare dorpen in een aantrekkelijk gebied. Er zijn sterke sociale verbanden, een gevoel van geborgenheid en saamhorigheid. In de dorpen is het goed wonen en vertoeven. En dat is de verdienste van inwoners, ondernemers, maatschappelijke organisaties en de gemeente.
De praktische mentaliteit en een gezonde dosis eigenwijsheid, misschien wel kenmerkend voor grensbewoners, zorgt ervoor dat wij anno 2015 toegerust zijn op de voorliggende maatschappelijke opgaven. Toch is het niet vanzelfsprekend dat het over 20 jaar nog steeds zo is. De maatschappelijke en economische omstandigheden zijn blijvend veranderd. De verhouding tussen burgers onderling en tussen burgers en de overheid is – onder andere door individualisering en afnemende collectieve middelen – sterk aan het veranderen. Na de conjuncturele dip zullen de woning-, vastgoed en retailmarkten volgens velen structureel nooit meer zijn als voorheen.
Demografische ontwikkelingen vormen een belangrijke maatschappelijke opgave: het aantal jongeren in onze gemeente neemt af en er komen steeds meer ouderen. En waar we terecht trots zijn op onze mooie woonomgeving, schuilen er achter menig voordeur stevige opgaven rond participatie en gezondheid. Overigens met forse onderlinge verschillen tussen de kernen.
De opgaven van de komende jaren zijn voor ons aanleiding om Puur Rucphen anders te gaan laden: naast de kracht van de groene omgeving, gaan we ook de kracht van onze inwoners ermee tot uitdrukking brengen.
Deze toekomstvisie bouwt voort op bestaand beleid. De noodzaak tot een inhoudelijke koerswijziging is tijdens het opstellen van deze visie niet naar voren gekomen. Wel hebben we in de perspectieven op deelterreinen de onderlinge dwarsverbanden verder versterkt zodat onze inzet effectiever zal zijn.
Mede aanleiding voor het opstellen van een toekomstvisie is het traject Veerkrachtig Bestuur Noord-Brabant. Vanuit een analyse van voorliggende maatschappelijke opgaven hebben we gezocht naar een toekomstbestendige invulling van de manier waarop we die opgaven samen met inwoners, maatschappelijke en overheidspartners op kunnen pakken.
Radicaal anders wordt onze rol als overheid en onze invulling van regionale samenwerking: van burgerparticipatie naar overheidsparticipatie, en van samenwerking omdat ’t moet, naar samenwerking omdat ’t loont.
Onze inhoudelijke en bestuurlijke keuzes hebben we uitgewerkt in de volgende perspectieven:
De eerste drie perspectieven geven aan wat we willen bereiken: in de gemeente Rucphen is het goed toeven voor inwoners en recreanten (living en leisure). De laatste twee perspectieven geven aan hoe we gaan organiseren dat deze ambitie realiteit wordt. In de eerste drie perspectieven kiezen wij er nadrukkelijk voor om zo veel mogelijk uit te gaan van de kracht van onze inwoners (als burger of als ondernemer) en de eigenheid van de dorpen. Daarbij past een lokale overheid die dichtbij is, ruimte geeft en flexibel kan inspelen op wat nodig is.
We hebben deze toekomstvisie opgesteld in intensieve samenspraak met bewoners, ondernemers en vertegenwoordigers van maatschappelijke organisaties. Wij zijn ervan overtuigd dat we door volop ruimte te geven aan inbreng vanuit de samenleving, hebben gewerkt aan draagvlak en inspiratie en daarmee de eerste stappen hebben gezet richting de uitvoering van deze visie.
De toekomstvisie is opgesteld met inbreng van meer dan 300 betrokkenen:
Zoveel betrokkenen, zoveel meningen, maar toch ook een herkenbare rode draad. Deze is verwerkt in de voorliggende toekomstvisie en vormt de basis voor de gezamenlijke uitvoering ervan. Laten we nu doen waar we goed in zijn: de handen uit de mouwen!
De kwaliteiten van Rucphen als woongemeente zijn het dorpse gemeenschapsgevoel, het kleinschalige groene karakter, de nabijheid van de bossen en het goede aanbod aan voorzieningen. Wij zijn de tuin voor onze eigen inwoners en de steden in de omgeving. Wij zijn tegelijk de groene long tussen het stedelijk gebied van Etten-Leur en Roosendaal. Ons landschap is aantrekkelijk door de gevarieerdheid en de contrasten. Wij zijn daardoor aantrekkelijk voor wonen en vrijetijdsbesteding (Living en Leisure).
Wij willen onze aantrekkingskracht versterken voor mensen die graag rustig landelijk willen wonen, maar wel dichtbij (groot)stedelijke voorzieningen en werk. Onze dorpen hebben allemaal een eigen karakter en het is er goed leven. De samenstelling van de bevolking is daarbij belangrijker dan aantallen. In 2030 willen we qua woonaantrekkelijkheid bovengemiddeld scoren in de regio.
Wij handelen vanuit de overtuiging dat de meeste inwoners goed in staat zijn om zelf verantwoordelijkheid te nemen voor hun huidige en toekomstige woon- en leefsituatie. We zijn voor een belangrijk deel afhankelijk van particulier en privaat initiatief, brengen partijen bij elkaar, maken zo nodig prestatieafspraken en stemmen af met buurgemeenten en de provincie Noord-Brabant. Gericht stimuleren en faciliteren wij ontwikkelingen, zonder verantwoordelijkheden over te nemen.
Meegroeien met de samenleving is het uitgangspunt, evenals het inspelen op behoeften van de doelgroepen. Dit betekent een verschuiving in voorzieningen, bijvoorbeeld doordat de toenemende vergrijzing de vraag naar voorzieningen voor ouderen doet toenemen. Het leidt ook tot het samengaan of verdwijnen van verenigingen en het ontstaan van nieuwe. Dit is een continue beweging en laat zich moeilijk regisseren. Extra aandacht gaat uit naar de jongeren en ouderen, zowel qua voorzieningen- als woningaanbod. Het tegemoetkomen aan de behoeften van deze doelgroepen is van belang voor een evenwichtige bevolkingssamenstelling en vitale gemeenschappen.
Rucphen is strategisch gelegen tussen grootstedelijke gebieden – Rotterdam, Antwerpen, Brabantse stedenrij – in de dynamische economische regio West-Brabant. Actieve en innovatieve ondernemers bouwen verder aan bezoekersintensieve attracties in de vrijetijdseconomie, de gemeente biedt ruimte om te ondernemen in de Binnentuin.
In het buitengebied past kleinschalige recreatie met respect voor de groene omgeving. In de kernen stimuleren we de ‘economie van het wonen’ met ontwikkeling van lokaal verzorgende beroepen. Deze werkgelegenheid past in belangrijke mate bij het opleidingsniveau van onze beroepsbevolking en de sectoren waarin onze inwoners actief zijn (handel, bouwnijverheid, vervoer). Het aantrekken van recreanten biedt als voordeel dat het draagvlak onder voorzieningen voor eigen inwoners wordt versterkt, bijvoorbeeld horeca, zwembaden en detailhandel. Zo draagt een sterke vrijetijdseconomie bij aan de leefbaarheid van onze dorpen.
Rucphen is aantrekkelijk en dat willen wij graag delen met recreanten en toeristen. Het inspelen op de steeds veranderende eisen van de recreant vergt voortdurende aandacht van ondernemers. Wij stimuleren en faciliteren ondernemerschap. Initiatieven beoordelen we op hun maatschappelijke meerwaarde en de bijdrage aan de omgevingskwaliteit. Belemmeringen worden opgeruimd. Waar nodig nemen we zelf het initiatief, zoals in de Binnentuin. Ook hier is samenwerking onontbeerlijk, met het bedrijfsleven, maar ook met onderwijsinstellingen uit de regio waar innovatieve concepten kunnen worden ontwikkeld voor de maatschappelijke opgaven waar we voor staan. Promotie pakken we op in regionaal verband.
Wij hebben de ambitie dat alle inwoners op eigen kracht kunnen deelnemen aan de samenleving. Dat geldt voor alle kernen, al realiseren we ons dat het vertrekpunt per dorp verschillend is. De insteek is hierbij ‘van zorgen voor naar zorgen dat’. We hebben de ambitie om het sociaal domein te transformeren. We willen de manier van ondersteunen veranderen. We willen een omslag maken, waarbij we centraal stellen wat onze burgers zelf willen en kunnen. Om samen de beoogde vernieuwing te realiseren gaan we uit van een aantal leidende principes:
Wij zijn vanaf 1 januari 2015 verantwoordelijk voor jeugdzorg, het bieden van zorg aan langdurig zieken of ouderen en het bieden van ondersteuning bij het vinden van werk. Wij spelen in het sociaal domein een actieve rol in het lokale en regionale veld.
Wij zetten met ons beleid voor het sociaal domein in op een toekomstbestendige sociale cohesie zodat burgers zoveel mogelijk in staat zijn zowel voor zichzelf als voor anderen te zorgen. Wij nemen zelf een faciliterende rol in waarmee we burgers ondersteunen, veelal in samenwerking met professionele partners. Deze transformatie van het sociaal domein vraagt eerst en vooral een cultuurverandering bij alle betrokken partijen, burgers, professionals en gemeente.
Onze aanpak kenmerkt zich door nieuwe samenwerkingsverbanden, innovatie en digitalisering en een laagdrempelige en gecoördineerde aanpak dicht bij de burger in wijk en buurt, met blijvende aandacht voor de kwetsbare groepen in onze gemeente. In het samenspel met inwoners en partners bewaken we, als regisseur, de kosten en de kwaliteit van de ondersteuning. Dit resulteert in een doorgaande zorglijn waarbij preventieve actie steeds onze voorkeur heeft.
Wij nemen de kracht van de lokale gemeenschappen als uitgangspunt en zijn een overheid die de voorwaarden schept om initiatieven uit die gemeenschappen tot ontwikkeling te laten komen. We draaien de rollen verder om: niet de burger participeert in initiatieven vanuit de gemeente, maar de overheid participeert in initiatieven vanuit de samenleving. Wij voegen waarde toe – voor zover nodig – aan initiatieven die ten goede komen aan welzijn en welvaart van de inwoners van Rucphen, de regio West-Brabant, en onze bezoekers.
Onze uitdaging is om partijen bij elkaar te brengen, nieuwe verbindingen te zoeken, energie en creativiteit vanuit de gemeenschappen los te maken en de ruimte te geven. Niet denken en handelen vanuit onze eigen vertrouwde instrumenten, systemen en regels. Geen ontwikkelingen en initiatieven naar ons toetrekken alsof het vanzelfsprekend onze verantwoordelijkheid is. De gemeenschappen nemen zelf meer het initiatief en gezien onze beperktere financiële middelen kan het ook niet anders. Onze overtuiging is dat we met deze gezamenlijke en brede inzet uiteindelijk méér bereiken.
Overheidsparticipatie houdt in dat overheid en maatschappelijke partners in belangrijke mate het initiatief (terug) geven aan gemeenschappen en kleinere sociale verbanden zoals verenigingen en gezinnen, en aan individuen om zelf verantwoordelijkheid te nemen voor de kwaliteit van hun eigen leven en leefomgeving. Burgers en maatschappelijke organisaties pakken zelf problemen op, nemen zelf initiatieven en maken zelf afspraken over uitdagingen die op hen afkomen.
Deze zelfsturing kan alleen worden gerealiseerd als wij vertrouwen hebben in de burgers en de maatschappelijke organisaties en als deze vertrouwen hebben in ons. Dat wil zeggen dat wij het vertrouwen geven aan inwoners, ondernemers en maatschappelijke organisaties om zaken te regelen. Dat wil niet zeggen dat wij ons afzijdig houden, want als het om publieke zaken gaat, kunnen wij altijd door burgers en andere betrokkenen worden aangesproken. Het principe van de zelfsturende burger en de zelfsturende samenleving gaat goed samen met onze opdracht om de regie te voeren over maatschappelijke ontwikkelingen en integrale samenhang en kwaliteit te garanderen. Overheidsparticipatie vergt een fundamentele omslag in onze manier van besturen en werken.
We hebben en sturen op voldoende bestuurskracht nu en in de toekomst. We streven naar optimale dienstverlening binnen de middelen die we daarvoor hebben, we werken efficiënt en effectief. We zijn voor burgers, bedrijven en instellingen herkenbaar en aanspreekbaar, we gaan uit van onze eigen kracht maar zijn en blijven realistisch over onze eigen mogelijkheden.
We zoeken bij de uitvoering van onze gemeentelijke taken naar logische en zoveel mogelijk congruente samenwerkingsverbanden. Bij samenwerking toetsen we steeds aan de 3 K's: Kwaliteit, Kosten en Kwetsbaarheid.
Schakelkracht is de kracht om te kunnen schakelen tussen verschillende niveaus en met verschillende partners afhankelijk van de vraagstelling. Rucphen stelt zich op als zelfbewust partner die schakelt tussen verschillende schaalniveaus, partners en gemeentelijke rollen. Het samenspel met onze professionele partners uit bedrijfsleven, onderwijs en maatschappelijke organisaties vormt de kern van onze dienstverlening. Anderzijds gaan we uit van verregaande samenwerking met buurgemeenten. Wij willen op twee domeinen – zorgzame gemeenschappen en vrijetijdseconomie – een belangrijke functie vervullen in regionaal verband. Onze inzet is dat de omgeving ons blijft zien als een professionele en betrouwbare partner, die toegevoegde waarde levert.
Voor onze toekomstige regionale samenwerking kiezen we voor vaste partners in D6 verband. De D6 bestaan uit de gemeenten Etten Leur, Halderberge, Moerdijk, Roosendaal, Rucphen en Zundert. Deze partners werken al samen bij de drie decentralisaties van het sociaal domein. Ook voor andere beleidsterreinen, en op het gebied van dienstverlening en bedrijfsvoering zien wij de D6 gemeenten als logische toekomstige partners.
Deze toekomstvisie volgen we niet op met een reeks van geactualiseerde gemeentelijke beleidsnota’s. Deze visie moet vooral zijn beslag krijgen in het dagelijks handelen van raads- en collegeleden en medewerkers van onze gemeente. Daarnaast kiezen we voor een aantal actieprogramma’s.
Ontwikkeling van de zelfredzaamheid van onze gemeenschappen. We ontwikkelen nieuwe praktijken vanuit de filosofie en uitgangspunten zoals beschreven in onze Koepelnota Sociaal Domein. We maken onze actieve rol waar.
De decentralisaties in het ruimtelijk domein (woningwet, huisvestingswet, omgevingswet) vragen om een passend antwoord. Dit vergt een rigoureus andere manier van werken. Oude routines en plannen moeten worden aangepast om te kunnen voldoen aan de ambities van overheidsparticipatie in dit domein.
Waar het gaat om de door vele betrokkenen in het interactieve traject van deze toekomstvisie aangestipte noodzaak tot verandering, is een stevige samenwerking in D6 verband nog niet 1-2-3 gerealiseerd. Wij zullen een actieve inbreng leveren aan de verdere uitbouw van de samenwerking in D6 verband.
De ambities voor de binnentuin hebben we vastgelegd in een Masterplan. Gezien de lange termijn trends en ontwikkelingen op het gebied van sport en recreatie zijn er voldoende aanknopingspunten voor investeerders, ondernemers en verenigingen om de Binnentuin naar een hoger plan te tillen. Nu het economische tij keert gaan we met een groep vooraanstaande ondernemers de benodigde doorbraken realiseren.
De vraag bij bestuurskracht is in hoeverre een gemeente in staat is om haar verantwoordelijkheden te definiëren, in te schatten welke partners bij de diverse oplossingsrichtingen noodzakelijk zijn en met die partners ook tot een goede aanpak van de maatschappelijke opgaven te komen. Met deze visie zijn opgaven, verantwoordelijkheden en partners in beeld gebracht.